Het gesprek op gang brengen

Hoe bespreek je inclusief onderwijs met je team?

1,5 uur

schoolleiding, schoolteam

start schooljaar of periode

Inclusief onderwijs roept bij elk schoolteam vragen op. Het is belangrijk deze meteen openlijk te bespreken, zodat er geen misverstanden of weerstand ontstaan. Dit kan spannend zijn, maar geeft een duidelijk signaal af: we staan met de hele school achter inclusief onderwijs, niet slechts met een klein enthousiast team. Een goede start vraagt om heldere informatie en ruimte voor vragen en zorgen, maar is ook een kans om te delen welke mogelijkheden inclusief onderwijs biedt. Welke kansen ziet het team bijvoorbeeld zelf?

Stellingen in de lerarenkamer

Je begint met een ‘opwarmer’ om het team vast over het onderwerp te laten nadenken. Kies eerst drie stellingen (zie downloads), print ze, en hang één stelling per week in de lerarenkamer. Alle leerkrachten mogen op een visuele manier reageren (bijv. met een ballenbak, zie foto) en nuance op hun stem aanbrengen met briefjes. Maak, nadat iedereen heeft gereageerd, een foto van de ‘uitslag’.

Teammeeting: introductie over inclusief onderwijs

Reserveer 1 teammeeting van 1 uur om het onderwerp ‘inclusief onderwijs’ bij het team te introduceren. Gebruik deze opbouw:

Associaties (5 minuten). Iedereen schrijft in een ‘braindump’ alle eerste gedachtes en associaties rondom inclusief onderwijs op post-its en levert ze in.
Presentatie (20 minuten). Presenteer het ‘waarom-verhaal’ om inclusief onderwijs te introduceren en te onderbouwen. Hiervoor kun je de bijgevoegde slides (downloads) gebruiken.
Geef na de presentatie ruimte voor informatieve vragen. Vraag het team waar zij verduidelijking bij nodig hebben. Weet je het antwoord niet? Geef het aan en noteer de vraag voor later.
Kansen en zorgen: brainstorm (15 minuten). Maak groepjes van 4 à 5 mensen, en laat elk groepje kansen en zorgen bedenken. Iedereen schrijft eerst elke kans of zorg die in hen opkomt op een losse post-it. Daarna clusteren en stemmen op de belangrijkste. Ieder groepje eindigt met 3 kansen en 3 zorgen.
Kansen en zorgen: pitchen (20 minuten). Laat ieder groepje hun eigen ervaring presenteren, zodat iedereen zich gehoord kan voelen. Je geeft aan dat je de kansen en zorgen meeneemt in het traject, maar hoeft niet in deze bijeenkomst overal antwoord op te hebben.
Afronding (5 minuten). Vat het gesprek kort samen en peil wie van het team enthousiast is om een actievere rol in te krijgen in de beweging naar inclusief onderwijs.

Let erop dat iedereen gelijkwaardig aandacht krijgt en iedereen zijn stem heeft kunnen laten horen.
Zorg dat zowel kansen (positief) als zorgen (negatief) ruimte en aandacht krijgen – zorgen zijn terecht en moeten niet ‘weggeveegd’ worden. Het is wél belangrijk dat iedereen achter het doel staat, en dat iedereen gelooft dat dit een positieve toekomst met zich meebrengt.
Als je een antwoord op een moeilijke vraag niet weet, geef dat ook toe. Je zit pas aan het begin van het traject en hoeft niet meteen alles te weten.
Geef aan hoe belangrijk de stem van het team is. Zij zijn experts over hun eigen ervaring en we moeten het met zijn allen samen doen. Iedereen in het team heeft een grote rol, en hun mening en ervaring doet ertoe.
Krijg je veel vragen of voel je weerstand? De pagina ‘waarom inclusief onderwijs’ in deze instapkit, met veelgestelde vragen, kan helpen. Houd hem achter de hand tijdens de meeting.
Peil meteen wie enthousiast is uit het team; vraag ze om deel te nemen aan het inclusief actieteam.

Een school behandelde de eerste stelling in de lerarenkamer:

Links: Het is onze taak om een prettige omgeving te creëren waarin elk kind uit de wijk de best mogelijke kansen krijgt op onze school.
Rechts: Het is onze taak om voor kinderen die niet goed mee kunnen komen op onze school, een fijne andere plek te vinden (in het S(B)O).

Hoewel de directeur voorspelde dat alle leerkrachten eenduidig zouden stemmen, bleek dit in realiteit niet zo: de stemmen waren 10-11 verdeeld.